Pięć Stawów – razem dbamy o tatrzańskie środowisko

Schronisko w dolinie Pięciu Stawów od 2014 roku jest miejscem w pełni ekologicznym. Nasz wpływ na środowisko naturalne jest minimalny: nie palimy węglem, segregujemy i zwozimy odpady, korzystamy z elektrowni wodnej i biologicznej oczyszczalni ścieków. Wspieramy także akcje Tatrzańskiego Parku Narodowego „Zero waste” i „Podnieś śmieć”.

Wiele lat upłynęło zanim przekształciliśmy się w obiekt wykorzystujący potencjał naturalnych zasobów, nie zakłócając rytmu otoczenia. Naturalny spadek Litworowego Potoku daje nam całą potrzebną energię do ogrzania budynku i wody, gotowania i oświetlenia. Oczyszczalnia dzięki energii z elektrowni jest w pełni samowystarczalna, a jedynie pozostałości śmieci, dzięki pracy rąk ludzkich, zwożone są na dół i utylizowane poza Tatrami.

Jesteśmy dumni, że nasze działania, a przede wszystkim – ich efekty, zostały docenione przez organizacje wspierające akcje na rzecz środowiska. Otrzymaliśmy tytuły „Ekolidera 2014” – nagrodę przyznawaną przez Dziennik Polski oraz “ekoLIDERZY 2015 Województwa Małopolskiego” w dziedzinie innowacji, przyznawaną przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Cały proces zmian i przebudowy nie udałby się bez wsparcia wielu osób, instytucji i silnego przekonania, że ogromny wysiłek dedykujemy niepowtarzalnej przyrodzie doliny…

Ekologiczna infrastruktura schroniska

W latach 2009 – 2010 dzięki wsparciu Fundacji EkoFundusz i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie wybudowana została infrastruktura ekologiczna dla pięciostawiańskiego schroniska.

Przebudowana Mała Elektrownia Wodna generując 80 KW mocy dała możliwość funkcjonowania biologicznej oczyszczalni ścieków. Umożliwiła również rezygnację z ogrzewania budynku węglem na rzecz elektrycznego systemu CO. Efekt ekologiczny wzmocniony został przez termomodernizację schroniska.

Ostatnim etapem zmian było dostosowanie kuchni do nowych warunków energetycznych budynku. Dzięki wsparci finansowemu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej udało się to zrobić w 2014 roku.

Oczyszczalnia

Od początku największym problemem gospodarowania w pięciostawiańskich schroniskach i schronach było uregulowanie gospodarki wodno-ściekowej. Wprawdzie instalację wodociągową wykonano już w trzecim z kolei schronisku (ok. 1924r ) to informacja o sanitariatach wewnątrz obiektu zamieszczona jest dopiero w opisie istniejącego do dzisiaj budynku. Również dopiero przy obecnym schronisku został wybudowany osadnik ścieków, który po niewielkich modernizacjach służył aż do 2010 roku. Konieczność zbudowania wysoko sprawnej oczyszczalni ścieków stała się sprawą priorytetową dla PTTK. Przeszkodą w realizacji tych planów był jednak brak energii elektrycznej koniecznej dla prawidłowego funkcjonowania takiej oczyszczalni.

W roku 2010 ukończona została biologiczna oczyszczalnia ścieków, wybudowana w technologii BIOVAC przez firmę BIONOR z Kielc.

Elektrownia

Schronisko w pierwszych latach funkcjonowania wyposażone było w agregat. Mała elektrownia wodna wykonana systemem gospodarczym w 1962 roku i ulepszana przez gospodarzy schroniska działała do 2010 roku i produkowała energię wystarczającą zaledwie do oświetlenia.

Po długim okresie konsultacji oraz ubiegania się o pozwolenia w 2002 roku PTTK uzyskało zgodę na budowę systemu zasilania schroniska w oparciu o elektrownię wodną i zgodę na przebudowę istniejącego systemu. Pierwsza nie przyjęta przez Radę Tatrzańskiego Parku Narodowego (TPN) koncepcja przewidywała ujęcie wody pod Siklawą i doprowadzenie jej do budynku elektrowni zlokalizowanego przy Bacowej Skale (niedaleko zielonego szlaku).

Pozytywną opinię otrzymała propozycja lokalizacji ujęcia wody w Wielkim Stawie Polskim z przebiegiem rurociągu lewarowego dnem doliny i dalej Żlebem Litworowym do turbiny przy Bacowej Skale. Uwzględniający warunki TPN projekt elektrowni wykonał mgr. inż. Grzegorz Gawlikowski, projekt rurociągów mgr. inż. Mariusz Gajda z zespołem. W sprawach technicznych zasięgnięta została opinia pracowników naukowych Politechnik w Krakowie i Gdańsku. W wyniku wygranego przetargu realizacji prac podjęła się firma „Energocenter”  Sp. z o.o. z Katowic.

Prace budowlane

Prace w terenie rozpoczęto w czerwcu 2009 roku. Próby techniczne i rozruch urządzeń zakończono w sierpniu 2010 roku. Realizacja inwestycji należała do szczególnie trudnych. Transport materiałów odbywał się zarówno tradycyjną drogą – Doliną Roztoki, jak również lotniczą z udziałem wysoko ładunkowych śmigłowców. Prace wykopowe z uwagi na ochronę przyrody prowadzone były ręcznie z zachowaniem wszelkich zaleceń TPN np: ochrony nawierzchni. Bardzo niełaskawa okazała się pogoda. Wczesna zima w 2009 roku i późna deszczowa wiosna 2010 roku sprawiły dodatkowe, poważne kłopoty.

Wsparcie Instytucji

Wysoki koszt budowy spowodował, że nie byłaby ona możliwa, gdyby nie finansowa pomoc funduszy ekologicznych: Fundacji „EkoFundusz”, NFOŚiGW w Warszawie, WFOŚiGW w Krakowie. Inwestycję prowadziła i nadzorowała Spółka PTTK Karpaty z Nowego Sącza: Bożena Nowak, Jerzy Kalarus oraz inżynierowie: Jan Pazdyk i Mariusz Szewczyk. Gospodarzy schroniska w budowie i jej zabezpieczeniu wspomagali także Koledzy z TOPRu pod przewodnictwem Naczelnika Jana Krzysztofa oraz Pracownicy TPN z ówczesnym Dyrektoren Pawłem Skawińskim na czele.

Uzyskana energia elektryczna służy: oświetleniu, oczyszczaniu ścieków, ogrzewaniu i przygotowaniu ciepłej wody użytkowej w schronisku. Korzysta z niej także TPN.